Ομηρική Ζάκυνθος

Ας προσπαθήσουμε να βρούμε κάποια άκρη με τα γεωγραφικά στοιχεία που παρέχονται στην εξιστόρηση του αριθμού των πλοίων και τους αρχηγούς στην Β΄ ραψωδία της Ιλιάδας με βασική αρχή ότι Ομηρική Ιθάκη = η Βόρεια Κεφαλονιά.
Στίχοι 631 – 637.
“Αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς ἦγε Κεφαλλῆνας μεγαθύμους,
οἵ ῥ᾽ Ἰθάκην εἶχον καὶ Νήριτον εἰνοσίφυλλον
καὶ Κροκύλει᾽ ἐνέμοντο καὶ Αἰγίλιπα τρηχεῖαν,
οἵ τε Ζάκυνθον ἔχον ἠδ᾽ οἳ Σάμον ἀμφενέμοντο,
οἵ τ᾽ ἤπειρον ἔχον ἠδ᾽ ἀντιπέραι᾽ ἐνέμοντο· 635
τῶν μὲν Ὀδυσσεὺς ἦρχε Διὶ μῆτιν ἀτάλαντος·
τῷ δ᾽ ἅμα νῆες ἕποντο δυώδεκα μιλτοπάρῃοι”

Ο Οδυσσέας αρχηγός των Κεφαλλήνων με 12 κόκκινα πλοία λοιπόν οι οποίοι έχουν:
Την Ιθάκη και το Νήριτο (βουνό), το δασωμένο, “έχον”.
Την Ζάκυνθο, “έχον”.
Κροκύλεια και Αιγίλιπα ενέμοντο άρα “έχον”.
Την Σάμο δεν την έχουν απόλυτα αλλά την “αμφενέμοντο”.
Και το άκρως μπερδεμένο:
“οἵ τ᾽ ἤπειρον ἔχον ἠδ᾽ ἀντιπέραι᾽ ἐνέμοντο·”.
Τί σημαίνει «ήπειρον» που επίσης την (έχον)?
Τί σημαίνει «αντιπέραι» που πάλι ενέμοντο δηλαδή “έχον”?

Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι το καθαυτό βασίλειο του Οδυσσέα είναι:
Ιθάκη, Νήριτο (βουνό), Ζάκυνθος, Κροκύλεια, Αιγίλιψ, ήπειρος {με μικρό ήτα (η) } και “αντιπέραι” που μπορεί να καθορίζει το ήπειρος μπορεί και όχι.

GR-eptanisa

 

 

 

 

 

 

 

Το Δουλίχιο (σημερινή Ζάκυνθος) που αναφέρεται ξεχωριστά στον κατάλογο των πλοίων είναι φυσικά κομμάτι του βασιλείου αλλά με κάποια ιδιαιτερότητα  αυτονομίας, ίσως και προίκα της Κτιμένης αδελφής του Οδυσσέα προς τον πατέρα του Μέγη (του αρχηγού του). Κατά την Οδύσσεια η Κτιμένη παντρεύτηκε στη Σάμη (ο -363), κατά άλλη όμως μαρτυρία παντρεύτηκε τον Φυλέα πατέρα του Μέγη υποτελή στον Οδυσσέα.

Η λέξη “ήπειρος” κατά τον Όμηρον σημαίνει κυρίως το αντίθετο προς τη θάλασσα, η ακτή, η στεριά, τα μεσόγεια.

Αντιπέραιος = ο απέναντι ευρισκόμενος
Αντιπέραι = αντιπέραια (ουδέτ.) ήπειρος = η παραλία, η χώρα η απέναντι της Ιθάκης εβρισκόμενη, άρα πρόκειται για το νησί Λευκάδα που τότε ήταν ακρωτήριο (χερσόνησος) και είχε καταλάβει ο Λαέρτης επιτιθέμενος στη τότε Νήρικο, σημερινή πόλη της Λευκάδας.

NesusΤο όνομα Ζάκυνθος τώρα σε ποιό τόπο αναφέρεται?
Να ξεκινήσουμε ανάποδα λίγο:
Παρατηρούμε την κατάληξη –υνθος (προελληνική κατά τους ερευνητές της γλώσσας μας όμοια με το –ινθος) που σημαίνει ιδιοκτησία όπως Λαβύρινθος (χώρος του Λάβρεως – του διπλού πέλεκυ). Όπως Αράκυνθος το βουνό που κατοικούσαν οι Άρες (οι κατάρες) κατά τους αρχαίους.
Σύνθετη λέξη λοιπόν το Ζάκυνθος, Ζακ – υνθος.
Το Ζα τί μπορεί να σημαίνει?
Τη νόνα σου τη Ζαζά θα μου πει κάποιος, χα χα.
Ω΄ μα τον Δία, Δίας σημαίνει! Ζεύς, Ζίας, Ζα και Ζαν καμιά φορά!
Παράδειγμα:
Ο Φερεκύδης, αρχαίος σοφός 6ος π.Χ. αιώνας, στο έργο του “Επτάμυχος ή Θεοκρασία” λεει “Ζας μεν και χρόνος ήσαν αεί και χθονίη…” δηλαδή ο Δίας και ο χρόνος υπήρχαν προαιωνίως και η χθονία που ονομάστηκε Γη… (Διογ. Λαέρτιος 1.119).
Οπότε Ζά – υνθος η σύνθετη λέξη και με την προσθήκη χάριν ευφωνίας του κάπα (κ) Ζάκυνθος!
Και τί σημαίνει παρ΄ αρχαίοις? Τόπος, κτήση του Ζευ – Δία.
Στο νησιωτικό σύμπλεγμά μας πού είχε το κονάκι του ο Δίας όπου και βωμός του παρ΄αρχαίοις? Μα απάνω στον Αίνο το ψηλότερο βουνό της Κεφαλονιάς διαπιστωμένο και άνευ αντιρρήσεων πιστεύω όπου και θυσιαστήριο αφιερωμένο στο Δία, που λατρευόταν με το όνομα Αίνειος, ή Αινήσιος από το όνομα του βουνού.
Άρα ποιά η Ομηρική Ζάκυνθος? Η Κεφαλονιά βέβαια θα πει κάποιος η χώρα των Κεφαλάνων, ή Κεφαλλήνων κατά Όμηρον! Προσοχή ο Όμηρος δεν αναφέρει πουθενά νησί με ονομασία Κεφαλληνία. Οι Κεφαλλήνες ήταν κατακτητές της σημερινής Κεφαλονιάς που της έδωσαν αυτό το όνομα. Και ποιά ήταν στην Ομηρική εποχή ακριβώς αυτή η χώρα?
Ας πάμε όμως στους στίχους της Οδύσσειας:

“οἵ ῥ᾽ Ἰθάκην εἶχον καὶ Νήριτον εἰνοσίφυλλον”
(μεταφ.) Την Ιθάκη και το Νήριτο (βουνό), το δασωμένο, (είχαν).

Ο Οδυσσέας με τους Κεφαλλήνες του λοιπόν είχε την Ιθάκη και το Νήριτο βουνό.
Γιατί τα ξεχωρίζει ο Όμηρος αφού το Νήριτο ήταν στην Ιθάκη, πλεονασμός ίσως, ή η Ομηρική Ιθάκη αποτελείται από το νησί Ιθάκη και το τμήμα ξηράς που καλύπτει το εινοσίφυλλον Νήριτον?
Το νησί της Άσσου δηλαδή και την Έρισσο που εκτείνεται το αριπρεπές Νήριτο?
Ναι αλλά αυτά θα πρέπει να ξεχωρίζουν από το υπόλοιπο νησί, έτσι φαίνεται στην Οδύσσεια!

images
(Στο διπλανό χάρτη η Κεφαλονιά, με κόκκινο η Έρισσος)

 

Και ποιος μας είπε ότι την αρχαία εποχή δεν ξεχώριζε η Έρισσος από την υπόλοιπη σημερινή Κεφαλονιά? Μόλις κόπηκε ο δρόμος του Χάρακα κάτι πρέπει να καταλάβαμε, σαν ανεξάρτητο κρατίδιο πλέον η Έρισσος! Χα χα.
Γράφουν λοιπόν οι Γερμανοί περί παλιάς Ερίσσου:
… «Die Gemeinde hatte in der Antike eine gewisse Bedeutung und Eigenständigkeit, erst der Bau einer befestigten Straße durch das Gebiet der Gemeinde zu Beginn den 19. Jahrhunderts schloss diese enger an die restliche Insel an».
(μετάφρ.) Ο Δήμος (Έρισσος) είχε στην αρχαιότητα εξέχουσα σημασία καθώς επίσης και αυτονομία. Έως ότου η κατασκευή ενός σταθερού πλακόστρωτου δρόμου (δρόμο σε βράχο, το δρόμο του Χάρακα εννοεί), που οδηγούσε προς τον Δήμο στις αρχές του 19ου αιώνα συνέδεσε πιο στενά την περιοχή (Έρισσο) με το υπόλοιπο νησί.
Μα και από την πολύ “ψαγμένη” Ιστοσελίδα της οικογένειας Καγγελάρη διαβάζουμε την ιδιομορφία της Ερίσσου:
«Μετά την ‘Αλωση της Κωνσταντινούπολης (1453) από τα στρατεύματα του Οθωμανού Σουλτάνου Μωάμεθ Β’ (1432-1481), η Οικογένεια Καγγελάρη κατέφυγε αρχικά στην Κέρκυρα, για να εγκατασταθεί τελικά οριστικά, στις αρχές του 16ου αιώνα, στην Κεφαλονιά, αμέσως μετά την κατάκτηση του νησιού από τους Βενετούς. Εκεί, θα της παραχωρηθεί το ορεινό χωριό Βαρύ, με σκοπό τη στρατιωτική άμυνα της βορειότερης και πλέον δύσβατης και απρόσιτης τότε περιοχής του νησιού, της Ερίσσου, της οποίας θα αναλάβει τη στρατιωτική άμυνα, μέχρι να οικοδομηθεί το Φρούριο της ‘Ασσου (1593)».

Δεν έχουμε όμως μόνο το κομμάτι της Ερίσσου που γεωφυσικά είναι αποκομμένο την εποχή του Ομήρου και όχι μόνο από το υπόλοιπο νησί. Υπάρχουν και οι σκληροτράχηλοι Σάμιοι με τους οποίους μάλλον ο Κέφαλος προτίμησε να συμφιλιωθεί και κράτησαν το κάμπο τους  (τον κάμπο της σημερινής Σάμης), ίσως πληρώνοντας κάποιο φόρο και από ανάγκη πλέον λόγω ελλείψεως χώρου κάποιοι από αυτούς μετακόμισαν στο σημερινό νησί της Ιθάκης ονομάζοντάς το και αυτό Σάμο. Γι΄ αυτό και στους ανωτέρω στίχους της Ιλιάδας γράφει ότι οι Κεφαλλήνες τη Σάμο δεν την έχουν απόλυτα αλλά την «αμφενέμοντο» την μοιραζόντουσαν δηλαδή με τους  Σαμικούς.
“οἵ τε Ζάκυνθον ἔχον ἠδ᾽ οἳ Σάμον ἀμφενέμοντο”,

κατάλογος

Σάμος η σημερινή Ιθάκη λοιπόν με τη λογική ότι αυτοί οι Σάμιοι σε όποιο νησί αποίκισαν αφού η ζωή στη Κεφαλονιά έγινε δύσκολη για αυτούς με τους Κεφαλλήνες  δίπλα τους, Σάμο το μετονόμαζαν! Σάμο στο Αιγαίο και αργότερα Σάμο επίσης κοντά στη Θράκη (Σαμοθράκη), τί “κουσούρι” και αυτό αλήθεια! Χα χα.
Εν κατακλείδι γιατί πολλά είπαμε τί απέμεινε για Ζάκυνθος? Μα όλη η υπόλοιπη σημερινή Κεφαλονιά εκτός Ερίσσου, Πυλάρου και περιοχής Σάμης.

336
Η Έρισσος με το νησί της Άσσου λοιπόν η Ομηρική Ιθάκη, πράγμα που λύνει μάλλον όλα τα προβλήματα της Ομηρικής γεωγραφίας.
Τί λέει ο Εύμαιος πχ όταν τον συναντά ο Οδυσσέας?
Ραψωδία ξ (στ.104-108)

Κι ἐδῶ, στὴν ἄκρη τοῦ νησιοῦ, γιδιῶν κοπάδια βόσκουν ἕντεκα,

καὶ καλόβουλοι τὰ σαλαγᾶνε ἀνθρῶποι.

Καθημερνὰ καθένας τους θὰ φέρη στοὺς μνηστῆρες
ἀπὸ τὰ γίδια τὰ παχιὰ τὸ πιὸ καλὸ ποὺ βρίσκει.
Ἐγὼ φυλάω καὶ νοιάζουμαι τοὺς χοίρους ἐδῶ ἐτούτους,
καὶ πάντα τὸν καλύτερο διαλέγω καὶ τοὺς στέλνω.

001

Εδώ στην άκρη του νησιού (την σημερινή ΄Ερισσο) μαζί με τους χοίρους του βόσκουν και έντεκα κοπάδια γίδια, αυτή πιστεύω είναι και η δυνατότητα βοσκής της συγκεκριμένης περιοχής αν προσθέσει κανείς και κάποια κοπάδια ακόμα των λιγοστών σχετικά κατοίκων της. Αν πάμε στη σημερινή Ιθάκη ποιά άκρη νησιού μπορεί να προσφέρει τόσες ζωοτροφές??
Τα δε βοοειδή και υπόλοιπα κοπάδια κατσικιών εκτρέφονται στην αντίπερα ήπειρο δηλαδή τη σημερινή Λευκάδα.

Τα Κροκύλεια και Αιγίλιπα δεν παρουσιάζονται στις περιγραφές των Ομηρικών επών σαν αξιόλογα τμήματα του Οδυσσειακού βασιλείου και συμπερασματικά θα πρέπει να υποθέσουμε ότι πρόκειται είτε για περιοχές του σημερινού νησιού της Κεφαλονιάς, είτε για τα νησάκια Άτοκο και Αρκούδι.

Υ.Γ.
Παραδέχομαι βέβαια ότι θα χαρακτηριστεί τολμηρή ίσως και προκλητική αυτή η ανάλυση, αλλά πιστεύω ότι δεν αφήνει πολλά κενά, ή βασίζεται σε γεωγραφικές και ιστορικές αυθαιρεσίες κατά το δοκούν.

Άλλωστε ό,τι ανατρεπτικό και καινούριο δεν έπεται ότι είναι λάθος, απλά οδηγεί τη σκέψη σε νέους δρόμους ξεπερνώντας τα αδιέξοδα.

4 σχόλια στο “Ομηρική Ζάκυνθος

  1. Bender B. Rodriguez

    Συγχώρεσε την επικείμενη ειρωνεία μου. Δεν έχει σκοπό να προσβάλλει αλλά να σε προβληματίσει.

    Η αλήθεια είναι ότι από το blog σου έχω επικεντρωθεί στις αναρτήσεις περί Ιθάκης (ομηρικής ή μή).
    Επίσης, εκτός και αν κάνω κάποιο τραγικό λάθος, μας λες ότι είσαι από το ίδιο μέρος που στη συνέχεια υποστηρίζεις ότι είναι η Ιθάκη. Και το λέω αυτό, γιατί ποτέ δεν άκουσα Ιθακήσιο να λέει, παραδείγματος χάριν, ότι “πιστεύω πώς η ομηρική Ιθάκη είναι η σημερινή Κεφαλονιά” ή κάποιον Λευκαδιώτη να λέει ότι “η ομηρική Ιθάκη είναι και η σημερινή Ιθάκη”. Όχι ότι έχουν, απαραίτητα, κάτι να κερδίσουν αλλά μάλλον λόγοι περηφάνιας προηγούνται του ορθολογισμού. Και ευτυχώς, τουλάχιστον, που όλοι συμφωνούν ότι μιλάμε για το Ιόνιο, γιατί κάτι μισοί Κρητικοί-μισοί Αθηναίοι, σαν εμένα, θα μπέρδευαν κατά πολύ τα πράγματα. Χαχαχαχα.

    Έχω χίλες απορίες (το τονίζω, όχι απαραίτητα ενστάσεις) από τα μέχρι τώρα κείμενά σου. Αλλά, προς το παρόν, θα ρωτήσω μια:

    Υποστηρίζεις ότι η πανέμορφη, κατά τα άλλα, Έρισσος, είναι η ορίτζιναλ πατρίδα του Οδυσσέα και αυτό που πραγματικά μου γέννησε την ερώτηση που θα ακολουθήσει, είναι η πεποίθηση που εκφράζεις (και με εξέπληξε) η οποία υποστηρίζει πως “όλη η υπόλοιπη Κεφαλονιά, πλην Ερίσσου, Πυλάρου και Σάμης, είναι η ομηρική Ζάκυνθος”. Πέραν του γενοτός ότι μου φαίνεται ούτως ή άλλως “τραβηγμένη” σα θεωρία, ρωτώ το εξής.

    Πώς θα ήταν δυνατό να στέκει η συγκεκριμένη άποψη, από τη στιγμή που ο Όμηρος μας βεβαιώνει ότι η Ιθάκη βρίσκεται δυτικότερα των άλλων νησιών που ανήκουν στο βασίλειο της Ιθάκης; Γνωρίζεις, βέβαια, ότι η Ζάκυνθος αποτελεί κατά τον Όμηρο ξεχωριστό νησί. Άρα, ακόμη και αν ισχύει η άποψη ότι η Έρισσος ήταν χωρισμένη από την υπόλοιπη Κεφαλονιά, πώς δικαιολογείς το τραγικό αυτό λάθος του Ομήρου (αν σκεφτείς εννοείται και το γεγονός ότι η “υπόλοιπη Κεφαλονιά” είναι τεράστια μπροστά στην Έρισσο). Γνώριζα τη θεωρία ότι ο Όμηρος ήταν ίσως τυφλός αλλά αυτός πρέπει να το παράκανε. Χαχαχα.

    1. Ρόκκος Σπύρος Συντάκτης άρθρου

      Χα χα χα
      Ευχαριστώ αγαπητέ για το σχόλιο μα και το ευχάριστο για μένα στιλ.
      Θα σου απαντήσω πολύ περιληπτικά λόγω διακοπών και έτσι διαδικτυακής αποτοξίνωσης χα χα.
      Το νησί της Άσσου και όπως υποστηρίζω κατοικία του Οδυσσέα είναι το Δυτικότερο νησί του κατά την Οδύσσεια ιδιότυπου βασιλείου του,ή όχι?
      Απλά λοιπόν είχε το Δυτικότερο νησί (την Ιθάκη του) και κομμάτι από την απέναντι ακτή την σημερινή Έρισσο δηλαδή.
      Με αυτή τη λογική βρίσκουμε το τέταρτο νησί που συνήθως είναι άγνωστο χωρίς να φτάσουμε στην Κρήτη.
      Η σημερινή Ζάκυνθος κατ’ εμέ είναι το Δουλίχιο οπότε η δασωμένη ομηρική Ζάκυνθος που μπορεί να είναι?
      Περιμένω και εγώ απάντηση δική σου.
      Όλα αυτά που αναφέρω είναι μια θεωρία χωρίς σοβινιστικές τάσεις και δεν έπεται ότι σώνει και καλά πρέπει κανείς να τα δεχτεί, απλά ας κάνει συγκρίσεις με άλλες και ας τον προβληματίσουν τουλάχιστον, ή απλούστατα ας τα πετάξει στα σκουπίδια.
      Προσωπικά δεν έχω να χάσω ούτε να κερδίσω τίποτε.
      Δεν έχω και οικόπεδα να πουλήσω στην Έρισσο, Χαχαχαχαχα.
      Αυτά και για περισσότερα ας περιμένουμε το Σεπτέμβρη γιατί τώρα είμαι αραχτός!!
      Ευχαριστώ και πάλι φίλε μου

  2. Bender B. Rodriguez

    Ωραία, ευχαριστώ πολύ που απάντησες τόσο γρήγορα, αν και σε διακοπές.

    Φυσικά και είναι το δυτικότερο. Εξαρτάται, βέβαια, από το ποια νησιά θα συμπεριλάβεις και πώς θα τα ονομάσεις. Άσε που, εξαιτίας μάλλον και της παλαιότητας του κειμένου όσο και της πυκνότητας των ελληνικών νησιών, κάθε θεωρία θα έχει κάποια ασυμφωνία με την Οδύσσεια, είτε γεωγραφική και πολλές φορές εξόφθαλμη, είτε μεταφραστική. Τις απορίες που έχω ως προς την Κεφαλονιά γενικότερα και την ταύτισή της με την Ιθάκη ελπίζω να τις συζητήσουμε μετά τις διακοπές.

    Η ετυμολογία που δίνεις για τη Ζάκυνθο μου άρεσε πολύ. Το έχεις πετύχει πουθενά σε κανένα λεξικό ή έστω και εδώ στο νετ; Έψαξα λίγο αλλά ελάχιστα βρήκα για αποδεκτή ετυμολογία. Πάντως, δεδομένου ότι όπως σωστά λες η κατάληξη -ι/υνθος δηλώνει ιδιοκτησία, η θεωρία σου μπορεί να στέκει 100%. Και μετά είδα τη λέξη “ζάλη” = τρικυμία, φουρτούνα, τη λέξη “ζαής” = τρικυμιώδης, που πνέει δυνατά και βίαια και σκέφτηκα ότι θα ταίριαζε η ετυμολογία: το νησί των ανέμων/κυμάτων, το έχον μπόρες και θύελλες. Αναπόδεικτα όλα εννοείται. Είδες τι κάνει ο δόλιος ο Όμηρος; Χαχαχα. Πάντως αν ήμουν αρχαίος ονοματοδότης και ήθελα να την ονομάσω κάπως προς τιμήν του Δία, θα την έλεγα Ζεύκινθο (χαχα πλάκα εννοείται).

    Λοιπόν, καλά μπανάκια και καλή αποθεραπεία σου εύχομαι. Ευχαριστώ και πάλι για την απάντηση και τα ξαναλέμε.

  3. Γκιαφης Γιωργος

    καλησπέρα ,,, αν και πολυ-πολυ εκ των ιστερων των τότε διακοπων σας!! Ο Σπ. εχει ενα πολυ ωραιο τροπο σκεψης, ειδικα, εγω τον εχω πάρει από πολυ καλό ματι, διότι ναι μεν δεν συμφωνω με οσα έει, εχει όμως πολλες γνωσεις, που με βοηθουν πολύ να βρω λυσεις σε δικές μου απορίες!
    Ειδικα το πρωτο του Αρθρο με την Ελια του Οδυσσέα, πάρα πολύ εξυπνο,, και έδωσε και το στιγμα του οτι ο Οδυσσέας ζουσε σε σεισμογενες νησι χαχαχαχα.
    Στο θέμα που παρεμβαίνω ειναι που μας αποκαλει Ζακυνθινους,, και κανονικά επρεπε να παρεξηγηθω,! Εντάξυ με τα παόρια ειναι ακομη και σημερα τουριστες που μπερδευονται γιατι μπαινουν στο Ζακυνθος και βρίσκονται Πόρο, αλλο λενε μολις βγαίνουν “βρε ποσο άλαξε η Ζακυνθος” , αλλοι που ειχαν σκοπο την κεφαλονια, μπαινουν στο Κεφαλονια και πανε Ζακυνθο, χαμος στο ισιωμα δηλαδη!! Λοιπόν να σοβαρευτούμε αυτη η πιθανότητα λοιπόν που μας λέει ο Σπύρος θα εστεκε, αν ειχαμε ευρυματα σε Ερισσο, νερα πολλά , και σπηλαια! Μολις βρεθει κατι από αυτ τα ξαναματασυζητάμε, μην μας το κανει σαν τον Καμπάνη που λεει ναι η Παλλικη ειναι η Ιθάκη,,ειναι δυτικοτερα ολων (αν και οΟμηρος μάλλον εννοει βασιλειο εναντι των υπολοίπων) , αλλά ο Ταφος του Οδυσσέαειναι στον Πόρο, γιατι τον μεταφέρανε !!!

Γράψτε απάντηση στο Ρόκκος Σπύρος Ακύρωση απάντησης

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *